Waarom Bijbelse visie homoseksualiteit in breder kader plaatsen

Onderzoeksprogramma Pointer (KRO-NRCV) zorgde recent voor opnieuw voor ophef en dat meer reformatorische scholen een homoseksuele relatie afwijzen. Hoeveel ruimte is er nog voor een Bijbelse visie en hoe leggen we die uit?

Op 28 mei gaven verschillende media aandacht aan de reformatorische visie op seksualiteit. Onderzoeksprogramma Pointer deed een inventarisatie naar de online beschikbare schoolgidsen en identiteitsverklaringen. Volgens dit onderzoek werd bij 36 van de 161 scholen een homoseksuele relatie afgewezen, doordat er in de verklaring of schoolgids staat dat seksualiteit Bijbels gezien een gave is voor het huwelijk tussen één man en één vrouw.

De conclusie van Pointer: ondanks de ophef uit november 2020 wijzen veel reformatorische scholen homoseksuele relaties nog steeds af. D66 wil hier vragen over stellen in de Tweede Kamer en een woordvoerder van OCW vermeldt dat de inspectie extra streng toeziet op scholen waar een dergelijk ‘veiligheidsrisico’ voor lhbti-leerlingen aan de orde is.

Ophef in 2020

Tot zover het nieuws. Echter, zoals ook gezegd door Pieter Moens als VGS-bestuur, is vooral verbazend dat dit als nieuws gebracht wordt. In 2020 werd de politieke ophef mede gestild door de mededeling dat de verklaringen waarin homoseksualiteit expliciet werd afgewezen, en die gebruikt werden ter ondertekening voor ouders, niet meer in gebruik waren. De verontwaardiging daarover richtte zich mede op de suggestie die sommigen erin zagen dat homoseksuele leerlingen als persoon zouden worden afgewezen. Die suggestie wilden we als reformatorische scholen ver van ons werpen. Tegelijk zijn we helder gebleven over hoe God huwelijk en seksualiteit in de schepping gelegd heeft.

Gaat de inspectie over identiteit?

De grondslag van een school, en het beleid over de identiteit, is bij uitstek vrij van overheidsbemoeienis. Dat is immers de kern van de onderwijsvrijheid, dat ouders en scholen de godsdienstige invulling voor hun kinderen vormgeven en niet de staat.

Dat geldt dus ook de bewoordingen in een identiteitsverklaring: daartegen kan de inspectie niet optreden.

Wel geldt – uiteraard – dat een school moet zorgen voor de veiligheid van haar leerlingen. Daarom stellen sommige politici: deze veiligheidszorg is belangrijker dan de onderwijsvrijheid, en daarvoor is nodig dat een school ook positief staat tegenover homoseksualiteit.

Toch is ook die redenering staatsrechtelijk niet overtuigend. Het gaat immers niet om zomaar een lhbti-beleid dat wel of niet veilig is. Het gaat om een alomvattende levensvisie, waarvanuit we onze kinderen willen vormen. En vanuit die visie is er wel degelijk aandacht voor een zorgzaam en veilig beleid voor kinderen met homoseksuele gevoelens.

Uitleg vanuit het geheel

In het tijdschrift School en Wet heb ik daarom in februari 2022 de reformatorische visie op homoseksualiteit in een breder kader geplaatst, met de volgende toelichting.

“Een visie op seksualiteit staat nooit op zichzelf. Binnen reformatorische scholen wordt seksualiteit gezien als een scheppingsgave binnen de duurzame man-vrouw-relatie; deze aan de bijbel ontleende visie staat in een bredere context van een bijbelse levenshouding die soms andere uitgangspunten kent dan bijvoorbeeld een autonoom-liberale levenshouding. Wie uitspraken zou willen doen over de vraag of die opvatting op een school aanvaardbaar is en veilig kan zijn, kan niet om die bredere context heen. Je kunt het puzzelstukje niet los beoordelen van de hele puzzel, van iemands levensvisie en mensvisie. Daarom geef ik hieronder kort wat kenmerkende hoofdpunten weer van de reformatorische levensvisie, zoals ik die ken door destijds ook scholen van deze richting te hebben bezocht, door het lezen van identiteitsdocumenten en door contacten binnen scholen.

De reformatorische levensvisie is vooral gericht op de afhankelijkheidsrelaties van mensen naar elkaar toe en naar God. En hoe je op God kunt vertrouwen en elkaar kunt helpen. Dat vertrouwen geeft invulling en een hoopvol perspectief aan het leven, voor iedereen. Daarbij hoort ook respect voor iedereen zoals hij of zij is, en oprecht luisteren naar het verhaal, opvattingen en gevoelens van alle leerlingen. Daarvoor moet openheid en betrokkenheid zijn op school. Ook geldt in dit mensbeeld dat de realiteit van de zonde voor iedereen het weerstand bieden aan voor God verkeerde neigingen nodig maakt, voor welke christen dan ook. Maar mede daarin is Jezus betrouwbaar. Dit mensbeeld houdt niet zozeer in dat mensen zich als autonome individuen ontplooien, en ook niet dat je seksuele beleving bepalend is voor je identiteit. Het is eerder de plek die je inneemt tussen de mensen om je heen en richting God, die je levensinvulling bepaalt en waarin je geluk vindt. Voor wie vanuit dat zingevings-perspectief kijkt, zijn de traditioneel bijbelse kaders rond seksualiteit niet onacceptabel, schadelijk of onveilig.

Natuurlijk dient de schoolomgeving veilig te zijn, ook voor leerlingen die vragen hebben over hun geaardheid (of andere ideeën over seksualiteit). Daar moet een school aandacht aan besteden. Ook het feit dat deze schoolsetting aansluit bij de levensvisie die de kinderen thuis meekrijgen, helpt bij die veilige omgeving. En zoals gezegd moet juist die visie ook leiden tot zorg en respect (open luisterhouding). Nu zorg voor veiligheid ook een wettelijk vereiste is, houdt de inspectie toezicht of er werk wordt gemaakt van veiligheidsbeleid.”

Mr. drs. J. (Jaco) van den Brink

Onderwijsadvocaat

Stel een vraag