Analyse | Waarom is er debat over vrijheid van onderwijs?

Minister Wiersma van OCW heeft voor het tweede kwartaal aangekondigd dat er een brief komt met de kabinetsreactie op de kamermoties uit 2021. Die moties kwamen erop neer dat de (reformatorische) identiteitsverklaringen van scholen verboden zouden moeten worden.

Identiteitsverklaringen

Onbetwist was altijd dat een school zijn godsdienstige identiteit kan verwoorden en uitdragen. En ook dat dit overtuigingen kunnen zijn die de meeste landgenoten fout vinden. En ook dat de school van de ouders instemming mag vragen met die identiteit. Allemaal kernelementen van de grondwettelijke onderwijsvrijheid. Maar veel partijen vinden dat kinderen met homoseksuele gevoelens onmogelijk veilig kunnen zijn op een school waar over seksualiteit wordt gesproken als iets voor het huwelijk tussen man en vrouw.

Wat gaat het kabinet nu doen? Zullen ze deze verklaringen gaan verbieden? Als die wens er al zou zijn, dan kan dat juridisch niet. Ze moeten immers met artikel 23 Grondwet rekening houden. Maar tegelijk lijkt er een politieke meerderheid die het duidelijke Bijbelse standpunt over huwelijk en seksualiteit niet meer op deze officiële manier wil horen van scholen. Moeten we dit standpunt dan maar voorlopig achter de schermen houden? Maar dat zou toch niet eerlijk zijn naar de buitenwereld, en ook niet houdbaar op de langere termijn.

Voor nu is het gebed nodig, voor onze overheid, onze scholen en onze kinderen.

Maatschappelijke trends

Het VBSOpinie-nummer van maart 2023 bevat onder meer een analyse van de onderwijsvrijheid in deze tijd: waarom staat die nu zo ter discussie?

We zien in hoofdzaak drie maatschappelijke trends die dit mede verklaren (menselijkerwijs gesproken):

1. Er is in de politiek en de maatschappij veel meer nadruk op gedeelde waarden, gemeenschappelijke basis als land. Velen zijn bang dat specifiek-christelijke scholen dat ideaal in gevaar brengen.
2. Voor veel Nederlanders staat individuele autonomie bovenaan, dat je zelf je leven zoveel mogelijk kunt bepalen. Dat staat tegenover een Bijbelse levenshouding.
3. De politiek wil steeds meer alles beheersen, ook in het onderwijs.

Deze ontwikkelingen worden in het artikel verder uitgewerkt, met voorbeelden uit krantenartikelen en van sociale media.

Hoe staat het met de vrijheid voor onze scholen?

Tot ongeveer 2015 ging het bij onderwijsvrijheid vooral over het benoemingsbeleid (personeel) en toelatingsbeleid (leerlingen). Nu zijn die onderwerpen niet verdwenen, maar wel in de schaduw gezet van een nog fundamenteler debat: wat mag de wetgever voorschrijven over de inhoud van het onderwijs, de over te dragen waarden, het schoolklimaat, en de vorming van de kinderen?

Er is absoluut juridisch de ruimte om op alle punten een Bijbels identiteitsbeleid te voeren. Maar de wettelijke waarborgen hiervoor zijn inmiddels minimaal. Met name door de vaag geformuleerde burgerschapsopdracht en sociale veiligheidsbepalingen, is een gewijzigde interpretatie voldoende om die ruimte te ontzeggen.

Mr. drs. J. (Jaco) van den Brink

Onderwijsadvocaat

Stel een vraag