Begrotingsdebat #2 | De kabinetsplannen rond sociale veiligheid

Op 24 november vond in de Tweede Kamer de begrotingsbehandeling plaats voor het onderwijs. Daarbij besteedde minister Wiersma onder meer speciale aandacht aan “vrij en veilig onderwijs”. In dit bericht de belangrijkste elementen uit de visie en de huidige voornemens van het kabinet over sociale veiligheid in het onderwijs.

Hierover was op 18 november ook een speciale, uitvoerige Kamerbrief gestuurd.

Burgerschap en schoolcultuur

Allereerst koppelt de minister sociale veiligheid en burgerschapsonderwijs heel nauw aan elkaar. Volgens de minister is een voorwaarde voor veiligheid dat kinderen bijvoorbeeld leren dat mensen “gelijkwaardig zijn”, dat “jongens en meisjes … normaal met elkaar omgaan”, dat de Nederlandse rechter “serieus genomen moet worden”. En: “ook al mogen scholen binnen de grenzen van de wet hun eigen visie tot uitdrukking brengen, kinderen mogen geen eenzijdig verhaal horen, maar moeten leren dat er meerdere opvattingen zijn en dat samen zoeken naar wat je bindt, respect hebben voor elkaars verschillen en oog hebben voor elkaar de kern is van een democratische samenleving.”

In een ander Kamerstuk omschrijft de Minister het beleid van de Inspectie ter invulling van de zorgplicht voor de schoolcultuur. Dat heeft de volgende elementen:

• is vastgelegd dat leraren zich gedragen volgens basiswaarden?
• hoe reageren leraren op uitingen (van leerlingen) die daarmee strijden? (Bijvoorbeeld, zo voeg ik hieraan toe: het gebruik van ‘homo’ als scheldwoord is uiteraard niet acceptabel);
• hoe zorgt de school binnen het curriculum voor manieren waarop leerlingen (met aansluiting bij hun leefwereld) oefenen met de basiswaarden?
• voelen de leerlingen zich veilig?

Beleid sociale veiligheid

Hierover puntsgewijs:

• Er moet oog zijn voor leerlingen wiens positie specifiek kwetsbaar is.
• De minister gaat regelen dat de jaarlijkse monitor moet worden uitgebreid. Allereerst naar “een zo groot mogelijk deel van de leerlingen” (in plaats van: “een representatief deel”), en vervolgens ook naar het personeel.
• De minister wil een meldplicht (aan inspectie) bij ernstige incidenten van grensoverschrijdend gedrag.
• De regering voert ondersteunend beleid voor de veiligheid van lhbtiq+leerlingen.
• Meer aandacht voor de mogelijkheden van de arbeidsinspectie voor de veiligheid van onderwijspersoneel.
• Er komt een onafhankelijk meldpunt voor leerlingen, ouders en leraren om onveiligheid op school te melden.
• Er komen verschillende wijzigingen van het klachtrecht om dit meer inhoud te geven. Mogelijk ook een bindend advies bij de onafhankelijke klachtencommissies.
• De inspectie zal stevig en snel ingrijpen bij tekortkomingen.

Op 18 november verscheen ook de Emancipatienota van het kabinet, met een bijlage “Maatregelen”. De uitvoerige onderwijsparagraaf van dit document bevat verschillende beleidsinstrumenten om de veiligheid en gelijkheid in het onderwijs te verbeteren. Met daarbij ook de opmerking dat artikel 23 Grondwet geldt binnen de grenzen van deze waarde van gelijkheid. Ook in het curriculum komt daar aandacht voor.

Reflectie

Veiligheid en welbevinden is een voorwaarde voor goed onderwijs, ook op onze scholen. Belangrijk om hier nadrukkelijk oog voor te hebben, vanuit het Bijbels gebod om elkaar lief te hebben. En voor al onze leerlingen – is onze vaste overtuiging – is geborgenheid alleen te vinden buiten zichzelf, in de waarheid van Gods Woord.

Bij de visie en voornemens van het kabinet valt op dat er een sterke maakbaarheidsgedachte spreekt uit dit beleid. Als VBSO denken we dat het via bewustwording stimuleren van scholen om hier vanuit de eigen identiteit en situatie werk van te maken, effectiever is dan het van overheidswege uitvaardigen van regels, meldpunten en controle.

Lees ook:

• Begrotingsdebat #1 | Liberale minister neemt touwtjes stevig in handen – VBSO
• Begrotingsdebat #3 | Identiteitsverklaring weer in de schijnwerpers – VBSO
• Begrotingsdebat #4 | Kamer vraagt ook om meer zeggenschap over onderwijs – VBSO

Mr. drs. J. (Jaco) van den Brink

Onderwijsadvocaat

Stel een vraag